Yemek ve kilo ile ilgili problemleri eklediğim görseldeki gibi bir spektrum şeklinde düşünebiliriz (1). Ben bugün, spektrumun en sonunda yer alan, DSM-5 kriterlerine göre tanılanan Yeme Bozuklukları’ndan ziyade oraya giden yoldaki risk faktörlerinden yani bozulmuş yeme davranışlarından (disordered eating behavior) söz etmek istiyorum. .⠀⠀
⠀⠀
Bozulmuş yeme davranışları, bir Yeme Bozukluğu tanısı alacak kadar sık ve ciddi olmayan fakat yine de duyguları, işlevselliği vb. negatif etkileyen davranışlardır. Örnek olarak, kilo vermek ya da mevcut kiloyu korumak amacıyla kısıtlayıcı diyetler yapma, tıkınırcasına yeme, kusma, laksatif/diüretik kullanma, aşırı egzersiz yapma gibi davranışları verebiliriz (2). Bu tür davranışlar, beden memnuniyetsizliği, yemekle ilgili tekrarlayıcı düşüncelere ve kaygıya sahip olma, kilo almaktan aşırı korkma gibi tutumlarla da ilişkili olarak ileride yeme bozukluğuna yol açabilecek bir risk faktörü oluşturabilir (3). ⠀
⠀
Yemek sonrası suçluluk, pişmanlık duyguları (yılda bir kere yenen doğum günü pastası için günlerce hesap yapma); ⠀
⠀
Kilo alma korkusuyla sosyal hayatı kısıtlama (uygulanan diyeti bozmamak için sosyal etkinliklerden kaçınma); ⠀
⠀
Sürekli olarak bedeni değiştirmeye çalışma çabaları benim aklıma gelen ilk örneklerden.⠀
⠀
Bu sebeple, özellikle içinde bulunduğumuz koşullarda (modern hayat, sosyal medya baskısı vb) bu etkenlere dair farkındalık yaratılması hem bireysel hem toplumsal açıdan çok önemli. ⠀⠀
⠀⠀
Yeme Bozuklukları’nda yeme ile alakalı meseleler, kiloyla/bedenle ilgili işlevsel olmayan düşünceler işin görünen kısmı olsa da bu durum genellikle pek çok faktörün komplike bir şekilde birbirini etkilemesiyle ortaya çıkar. Bozulmuş yeme davranışlarını fark etmek ciddi problemlere gidişi önlemek için çok gerekli. Son olarak, Yeme Bozuklukları’nda bir psikiyatrist, bir psikolog bir beslenme uzmanı ve bir iç hastalıkları uzmanı ortak çalışmasıyla meseleye bütüncül bir şekilde yaklaşmak önemlidir.
Kaynaklar:
(1) Levine, M. P., Piran, N., & Irving, L. M. (2003). Disordered Eating Behavior, Adolescence. Encyclopedia of Primary Prevention and Health Promotion, 422–428.⠀
(1)Neumark-Sztainer, D., Levine, M. P., Paxton, S. J., Smolak, L., Piran, N., & Wertheim, E. H. (2006). Prevention of Body Dissatisfaction and Disordered Eating: What Next? Eating Disorders, 14(4), 265–285.⠀
(2)Pereira, R. F., & Alvarenga, M. (2007). Disordered eating: identifying, treating, preventing, and differentiating it from eating disorders. Diabetes Spectrum, 20(3), 141-148.⠀
(3) Fairburn, C. G., Doll, H. A., Welch, S. L., Hay, P. J., Davies, B. A., & O’Connor, M. E. (1998). Risk factors for binge eating disorder: a community-based, case-control study. Archives of general psychiatry, 55(5), 425-432.⠀
(3) Yücel, B. (2009). Estetik bir kaygıdan hastalığa uzanan yol: Yeme bozuklukları. İlk Söz, 22(4), 39-45.